Μουσούρος, Μάρκος

(Χάνδακας [Ηράκλειο] Κρήτης 1470; – Ρώμη 1517). Φιλόλογος, εκδότης αρχαίων συγγρα φέων και καθηγητής της ελληνικής στην Ιταλία κατά τους χρόνους της Αναγέννησης. Πολύ νωρίς, το 1486, εμφανίζεται στους κύκλους των λογίων της Φλωρεντίας, που ήταν τότε η μητρόπολη του ιταλικού ουμανισμού. Εκεί είχε την ευκαιρία να μαθητεύσει κοντά στον διάσημο ελληνιστή Ιανό Λάσκαρη και να συνδεθεί με το περιβάλλον του φιλόμουσου ηγεμόνα της πόλης Λαυρεντίου Μεδίκου. Το 1493 εγκαθίσταται στη Βενετία και συνεργάζεται στενά με τον διάσημο εκδότη Άλδο Μανούτιο. Στον Μ. οφείλεται η επιμέλεια και η φιλολογική επεξεργασία των πρώτων εκδόσεων του Αριστοφάνη, (1498), του Ευριπίδη (1503), του Πλάτωνα (1513), του Ησυχίου (1514), του Παυσανία (1516) κ.ά. Χάρη στις εκδόσεις αυτές, που αποκαλύπτουν την ευρύτατη αρχαιομάθεια και την κριτική οξύνοια του εκδότη τους, ο Μ. αναγνωρίστηκε από τους συγχρόνους του και τους μεταγενέστερους ως ο δεινότερος ελληνιστής των χρόνων της Αναγέννησης. Παράλληλα με την εκδοτική του δραστηριότητα ο Μ., ύστερα από μια σύντομη περίοδο παραμονής στη Φεράρα και στο Κάρπι (1499 - 1503), δίδασκε ως καθηγητής της ελληνικής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Πάντοβας (1503 - 1509), όπου ανάμεσα στους μαθητές του που διακρίθηκαν αργότερα ως λόγιοι, ήταν και ο περίφημος Έρασμος. Τη διδασκαλία του συνέχισε ο Μ. στη Βενετία μέχρι το 1516, οπότε, προσκεκλημένος του ουμανιστή πάπα Λέοντα Γ’, κατένηκε στη Ρώμη για να συμβάλει στην οργάνωση του Ελληνικού Γυμνασίου που είχε ιδρυθεί εκεί το 1514. Τιμώντας την παιδεία του Μ. ο πάπας τον διόρισε το 1516 αρχιεπίσκοπο Μονεμβασίας, αλλά ο θάνατος δεν του επέτρεψε να εγκατασταθεί στην έδρα του. Εκτός από τους προλόγους στις εκδόσεις του και μερικές επιστολές του, το μοναδικό έργο που άφησε ο Μ. είναι μια Ωδή εις Πλάτωνα (1513), με την οποία καλεί τους ηγεμόνες της Ευρώπης να απελευθερώσουν την Ελλάδα από τον τουρκικό ζυγό. Ο Μάρκος Μουσούρος υπήρξε ο κορυφαίος φιλόλογος των χρόνων της Αναγέννησης· επιμελήθηκε και επεξεργάστηκε φιλολογικά τις πρώτες εκδόσεις του Αριστοφάνη, του Ευριπίδη, του Πλάτωνα κ.ά.